Bij Stichting Kinderopvang Kralingen geloven we dat kinderen leren met hoofd, hart en handen. Daarom krijgt niet alleen de begeleiding, maar ook de omgeving waarin kinderen spelen en leren volop aandacht. Tijdens onze verdiepingsavonden en studiedag doken we met alle teams in een bijzonder thema uit ons pedagogisch beleid: de ruimte als derde pedagoog. Maar wat betekent dat precies – en wat merken kinderen daar elke dag van?
Wat is de derde pedagoog?
In de pedagogische cirkel spreken we van drie pedagogen:
- De eerste pedagoog: het kind zelf. Kinderen leren veel van elkaar en hun onderlinge verschillen vormen de basis voor groei.
- De tweede pedagoog: de volwassenen om het kind heen – ouders en pedagogisch medewerkers.
- De derde pedagoog: de omgeving waarin het kind zich bevindt – dus de groepsruimte, inrichting en materialen.
Een goed ingerichte ruimte biedt veiligheid, overzicht en ruimte om te spelen en ontdekken. Het helpt kinderen tot rust te komen, prikkelt hun nieuwsgierigheid en ondersteunt hun zelfstandigheid.
Voorbeelden uit onze praktijk
Tijdens de verdiepingsavonden werd op elke locatie één ruimte ingericht met het gedachtegoed van de derde pedagoog als uitgangspunt. Collega’s deelden inspirerende voorbeelden:
- Een knusse leeshoek die voelt als een veilige cocon
- Een bouwtafel voor eindeloos experimenteren en creëren
- Een verkleedhoek waar verhalen tot leven komen
- Activiteiten op kleedjes op de grond voor rust en focus
- Het gebruik van “loose parts” – zoals takken, stenen of houten blokken – die uitnodigen tot vrij spel
- Open kasten, zodat kinderen zelf hun materialen kunnen kiezen
Deze kleine aanpassingen zorgen voor groot effect: kinderen spelen langer, raken minder snel afgeleid en voelen zich vrij om hun eigen pad te volgen.
Een keer kennismaken met onze medwerkers en locaties?
Minder prikkels, meer spel
Kinderen zijn van nature nieuwsgierig. Een rustige, overzichtelijke ruimte zonder overprikkeling helpt hen om gefocust te spelen. Denk bijvoorbeeld aan een bak vol met allerlei soorten dieren: het nodigt misschien uit tot rommelen, maar leidt vaak af. Door een kleinere bak te gebruiken met enkel boerderijdieren, ontstaat meer overzicht en wordt het spel gerichter en creatiever.
Ruimte voor autonomie en eigenaarschap
Een kindvriendelijke ruimte geeft kinderen vertrouwen. Wanneer materialen op ooghoogte liggen en keuzes zichtbaar zijn, voelen kinderen zich vrij om zelf te kiezen en te beslissen. Dat versterkt hun gevoel van autonomie – een belangrijk uitgangspunt binnen onze pedagogische visie.
We kijken daarom niet alleen naar wat we aanbieden, maar ook naar hoe en waar. Kan een kind zelfstandig iets pakken? Is er een plek om zich even terug te trekken? Is er ruimte voor samenwerking?
Een omgeving die meebeweegt
Wat we vooral meenemen uit deze avonden, is dit: de ruimte is nooit af. Net als kinderen is ook de omgeving voortdurend in ontwikkeling. Door te blijven observeren, bij te stellen en te inspireren, maken we van elke groepsruimte een omgeving waar kinderen zich thuis voelen én zich kunnen ontwikkelen.
Dat vraagt soms een andere manier van kijken – van zowel de pedagogisch medewerker als het kind. Maar door voor te doen, te herhalen en te vertrouwen, maken we samen van de ruimte een derde pedagoog waarop we kunnen bouwen.
Meer lezen?
Ben je benieuwd naar de achtergrond van deze aanpak? In dit onderzoek lees je meer over hoe de ruimte als derde pedagoog werkt in de kinderopvang.
